Rimski bunar, rudarsko okno iz rimskog doba (iz VI veka) je znak bogate rudarske prošlosti Avale i okoline. Nalazi se neposredno ispod “Velike krivine” uzlaznog asfaltnog puta prema vrhu Avale, tridesetak metara od desnog pravca kružne staze oko Avale: česma Sakinac, Vajfertova česma, spomenik Neznanom junaku.
Sadašnja dubina okna je oko 5 metara, a ono je karakteristično po tome što je uočeno da se njegov prečnik sa godinama postepeno smanjuje.
Još u antičko doba ruda se vadila pod Avalom, te se prenosila u Vinču gde je prerađivana. U rudarstvu Avale i okoline bilo je nekoliko radnih perioda: predantički, antički, srednjovekovni, XVIII vek i savremeni (od I srpskog ustanka do 70-ih godina XX veka).
U novijoj istoriji poznata su dva rudnika: rudnik olova i srebra “Crveni breg” (otvoren 1886/87. od jedne grupe Srba bogataša, a definitivno je zatvoren 1953.), koji se nalazio nedaleko od početka puta Avala-Ripanj, sa desne strane, na koti od oko 200 m n.v. i rudnik žive “Šuplja stena“, na izvorišnom delu potoka Prečica, nedaleko od današnjeg odmarališta ”Šuplja Stena”. Do nedavno, njegovu lokaciju označavao je rudarski toranj, koga više nema. Rudnik je radio od 1968. do 1972. godine. Tada je bez jasnog razloga zatvoren, a topionica i postrojenja rastureni.
Navedena dva i drugi rudnici na Avali iskorišćavani su još od oko 2000-te godine p.n.e. Ovde je rudarstvo naročito cvetalo za vreme Rimljana, što se može zaključiti po starim rudarskim oknima i rimskim imenima sela Ripanj i potoka Ripa, koji su dobili ime po mestu Ripa u Gornjoj Italiji, postojbini rudara avalskih rudnika. Postoji verovanje da se Ripanj nekada zvao Rupanj.
U nekadašnjem rudniku “Šuplja Stena” nalazi se pećina koja je približno stara kao i Avala, a nastala je u vreme vulkanske aktivnosti i izdizanja ovog terena. Ova pećina je zanimljiva ne samo kao prirodna retkost, već i kao svedočanstvo začetka civilizacije i rudarstva Srbije. U njoj su prastanovnici otkrili tragove žive, tako da su počeli rudarenje, kopanje i žarenje cinobarita i sakupljanje sjajne čarobne materije. Jonski moreplovci iz vinčanske kolonije, pre oko osam hiljada godina, u ovoj pećini su pronašli primitivni rudnik iz kojeg su, takođe, vadili cinobarit, pretapali ga u živu i Dunavom izvozili u Sredozemlje.
Izvor: znamenitostiavale.wordpress.com
Ovde možete naći još jedan članak RTV-a o školskom rudniku Crveni breg u podnožju Avale, a video pogledajte dole: